.jpg)
آب مجازی چیست؟
آب مجازی
چقدر آب چقدر محصول !؟
1-مقدمه:
باتوجه به وضعيت استان اصفهان كه از نظر بارندگي و ذخاير آبي در وضعيت شكننده اي قرار دارد، بر آن شديم تا اهميت اصلاح الگوي مصرف در بخش كشاورزي به طور خلاصه تحت عنوان چقدر آب چقدر محصول ارائه گردد.
ابتداء به تعريف آب مجازي و فرهنگ مصرف آب و چگونگي تعامل كشورها با كمبود آ ب در توليد و تجارت محصولات مختلف پرداخته و سپس برخي راهكارهاي پيشنهادي براي اصلاح مديريت مصرف بهينه آب به همراه تصاويري از ميزان آب مصرفي برخي محصولات در هر واحد ارائه گرديده است.
2- تعریف آب مجازي :
امروزه در دنيا بیش از 5/1 میلیارد نفر به آب سالم و کافی دسترسی ندارند و اگر در این زمینه بهبودی حاصل نشود تا سال 2040 حداقل 5/3 میلیارد نفر از مردم جهان با کمبود آب روبرو خواهند شد.
هم اکنون بسیاری از مناطق جهان نه تنها با این مشکل روبرو هستند بلکه روز بروز این مشکل حادتر می شود. بحران در این مناطق هم اكنون شامل چین ، افریقا، هند، تایلند، مکزیک ، مصر و ایران نمایان و شروع به پیشرفت است .
باتوجه به این بحران بسیاری از کشورها در راستای مصرف بهینه آب میزان مصرفی آب را در بسیاری از محصولات از لحظه شروع تولید تافرآوری و توزیع برای هر واحد تولیدي اندازه گیری كرده اندو به آن اصطلاح آب مجازی داده اند
آب مجازی پس از تولید یا فرآوری اگرچه میزان آب مصرفی را نشان می دهد ولی پس از توليد خیلی وجود حقیقی ندارد ولی واقعاً مصرف شده است و به عبارتی در آن نهفته است بدينجهت بدان آب مجازی گویند.
مثلاً مصرف سرانه آب مجازی در کشورهای آسیایی که با کمبود آب مواجه اند 1400 لیتر در روز است ولی در کشورهای اروپایی و امریکای شمالی که با بحران آب مواجه نیستندو مصرف گرائي بيشتري دارند مصرف سرانه 4000 لیتر در روز است.
3-فرهنگ مصرف آب !؟
وقتی برای تولید یک کیلوگوشت گاو تا 15 هزار لیتر آب و برابر یک برگ کاغذ A4 تا ده لیتر آب مصرف می شود با این وصف معلوم می گردد که انسانها متاسفانه در مصرف بیش از حد آب رفتاری غیر هوشیارانه دارند بطوری که نوعی از تقابل و رویارویی در استفاده از آب نه تنها بین جوامع مختلف یک ملت بلکه بین قاره ها نیز مشاهده می گردد،بطوری که طبق پیش بینی ها جنگ برسرآب از هم اکنون شروع شده است و جنگ کشمیر با پاکستان از آن جمله است، پس شروع بحرانها يي که ناشی از کمبود آب است ما را به این نتیجه می رساند که توجه به فرهنگ و رژيم مصرف آب امری بسیار مهم است زیرا رفتار انسانها بدون درنظر گرفتن اهمیت بحران آب باعث فشار هرچه بیشتر به کاهش آبهای جاری و زیرزمینی خواهد شد .لذا اصلاح رفتار آب باید هم در مدیریت تقاضای آب و هم در رژيم مصرف آب اعمال گردد مثلاً درمدیریت تقاضای آب ، بجای اولویت در یافتن منابع جدید آب برای رفع نیاز ، به موازات آن توازن بین منفعت مصرف آب و هزینه های تامین آن نیز بطور صحیح مطالعه و اعمال گردد بعنوان نمونه مصرف آب در یک محصول استراتژیک مورد حمایت دولت و مردم مثل گندم در ایران به ازاء 1500 لیتر آب مصرفی یک کیلوگندم بدست می آید درصورتی که متوسط آن در جهان به ازاء 1000 لیتر آب 5/1 کیلوگندم می باشد حال اگر در ایران ضایعات گندم را در مراحل تولید، حمل و نقل و انبارداری ، فرآوری و فرهنگ مصرف نان را نیز به آن اضافه کنیم معلوم می گردد که به ازاء 1500 لیتر آب چه مقدار از گندم تولیدی مصرف واقعی دارد، در این صورت است که اگر این میزان با فرهنگ تولید و مصرف دیگر کشورها مقایسه شودمعني عظمت اصلاح الگوی مصرف در ایران بدست خواهد آمد.
4- کشورها و برنامه آب مجازی :
باتوجه به بحران شدید کمبود آب در سطح جهان بلاخص در سالهای اخیر مفهوم آب مجازی در بسیاری از کشورها برای برنامه ریزی و سیاستگذاری های کلان کشوری از اهمیت ویژه ای برخوردار گردیده است و چون آب بلحاظ حجم و قیمت ، امکان تجاری آن بلاخص در بخش کشاورزی وجود ندارد، کشورهای کم آب و با جمعیت بالا بالاخره مجبور شده اند که در صادرات و واردات کالاهای خود براساس آب مجازی مصرفی آن کالاها تمهیدات مناسبی بکار گیرند و خود را از تولید محصولات پر مصرف آب که منجر به فشار بر منابع آبی آنها می گردد آزادو رها سازند، این بدان معنا است که محصولات وارداتی با مصرف آب مجازی بالا حداقل 20% آب حقیقی خود را نیز در بردارند،لذا خیلی از کشورهای کم آب می توانند واردات خود را براساس محصولاتی که بیشترین مصرف آب مجازی را دارند تنظیم و در مقابل برتولید محصولاتی که مصرف آب مجازی کمتری دارند تاکید و نسبت به صدور آنها اقدام نمایند پس می توان به این نکته توجه نمود که کشورها می توانند به جای تقسیم آب و تشدید بحران و همراهی با آنها از سیاست تقسیم منافع حاصل از آب پیروی نمایند.
5-برخی راهکارها درمديريت مصرف بهینه آب :
مشکلات حاصل از کمبود آب و طرح آب مجازی دولت مردان را وادار خواهدكردکه با احساس مسئولیت بیشتری برای مصرف آب برنامه ریزی کنند که بنظر می رسد اولین قدم مشارکت دادن مردم در صرفه جویی آب مهمترین آن باشد با این وصف تصمیم گیری در مدیریت منابع و مصرف آب در ایران به حوزه های مدیریتی مختلفي ارتباط دارد كه هر كدام گسترده گی و پیچیدگی خاص و بعضاً نا همگنی را دارندبر اين اساس عزم راسخ و توان بالا برای ارائه برنامه های منسجم علمی و کاربردی در سطح کلان شود احساس می گردد.
سايرراهکارهای پیشنهادی :
1-برقراری آموزشهای عمومی و انبوهی در زمینه اصلاح فرهنگ رژیم مصرف آب
2-تصویب قوانین ضروري و کاربردآن در سطح کشور در زمینه:
الف : هدفمند نمودن یا رانه آب
ب : توسعه روشهای بهینه کردن مصرف آب
ج : اعمال مدیریت خشکسالی در نواحی مستعد
د: مدیریت آمار و اطلاعات مصرف آب
هـ : برنامه ریزی آب کشاورزی و صنعتی براساس آمایش سرزمین
و: اعمال قانون بر کنترل کیفیت آبها بطور شفاف در بخش دولتی و آزاد
3-کاهش تلفات فیزیکی آب از محل استحصال تا محل مصرف ، با اصلاح تاسیسات آبرسانی و آبیاری
4-گسترش فرهنگ مصرف آب در راستای توسعه پایداری
5-در آمد ناشی از هدفمند سازی یارانه آبها ، در بخش اصلاح و بهبود تجهیزات آبرسانی و آبیاری و دیگر امور زیربنایی که جنبه عمومی و ملی دارند هزينه شود.
منبع: اتاق فكر سازمان ، غلامحسين نصوحي
چقدر آب چقدر محصول !؟
1-مقدمه:
باتوجه به وضعيت استان اصفهان كه از نظر بارندگي و ذخاير آبي در وضعيت شكننده اي قرار دارد، بر آن شديم تا اهميت اصلاح الگوي مصرف در بخش كشاورزي به طور خلاصه تحت عنوان چقدر آب چقدر محصول ارائه گردد.
ابتداء به تعريف آب مجازي و فرهنگ مصرف آب و چگونگي تعامل كشورها با كمبود آ ب در توليد و تجارت محصولات مختلف پرداخته و سپس برخي راهكارهاي پيشنهادي براي اصلاح مديريت مصرف بهينه آب به همراه تصاويري از ميزان آب مصرفي برخي محصولات در هر واحد ارائه گرديده است.
2- تعریف آب مجازي :
امروزه در دنيا بیش از 5/1 میلیارد نفر به آب سالم و کافی دسترسی ندارند و اگر در این زمینه بهبودی حاصل نشود تا سال 2040 حداقل 5/3 میلیارد نفر از مردم جهان با کمبود آب روبرو خواهند شد.
هم اکنون بسیاری از مناطق جهان نه تنها با این مشکل روبرو هستند بلکه روز بروز این مشکل حادتر می شود. بحران در این مناطق هم اكنون شامل چین ، افریقا، هند، تایلند، مکزیک ، مصر و ایران نمایان و شروع به پیشرفت است .
باتوجه به این بحران بسیاری از کشورها در راستای مصرف بهینه آب میزان مصرفی آب را در بسیاری از محصولات از لحظه شروع تولید تافرآوری و توزیع برای هر واحد تولیدي اندازه گیری كرده اندو به آن اصطلاح آب مجازی داده اند
آب مجازی پس از تولید یا فرآوری اگرچه میزان آب مصرفی را نشان می دهد ولی پس از توليد خیلی وجود حقیقی ندارد ولی واقعاً مصرف شده است و به عبارتی در آن نهفته است بدينجهت بدان آب مجازی گویند.
مثلاً مصرف سرانه آب مجازی در کشورهای آسیایی که با کمبود آب مواجه اند 1400 لیتر در روز است ولی در کشورهای اروپایی و امریکای شمالی که با بحران آب مواجه نیستندو مصرف گرائي بيشتري دارند مصرف سرانه 4000 لیتر در روز است.
3-فرهنگ مصرف آب !؟
وقتی برای تولید یک کیلوگوشت گاو تا 15 هزار لیتر آب و برابر یک برگ کاغذ A4 تا ده لیتر آب مصرف می شود با این وصف معلوم می گردد که انسانها متاسفانه در مصرف بیش از حد آب رفتاری غیر هوشیارانه دارند بطوری که نوعی از تقابل و رویارویی در استفاده از آب نه تنها بین جوامع مختلف یک ملت بلکه بین قاره ها نیز مشاهده می گردد،بطوری که طبق پیش بینی ها جنگ برسرآب از هم اکنون شروع شده است و جنگ کشمیر با پاکستان از آن جمله است، پس شروع بحرانها يي که ناشی از کمبود آب است ما را به این نتیجه می رساند که توجه به فرهنگ و رژيم مصرف آب امری بسیار مهم است زیرا رفتار انسانها بدون درنظر گرفتن اهمیت بحران آب باعث فشار هرچه بیشتر به کاهش آبهای جاری و زیرزمینی خواهد شد .لذا اصلاح رفتار آب باید هم در مدیریت تقاضای آب و هم در رژيم مصرف آب اعمال گردد مثلاً درمدیریت تقاضای آب ، بجای اولویت در یافتن منابع جدید آب برای رفع نیاز ، به موازات آن توازن بین منفعت مصرف آب و هزینه های تامین آن نیز بطور صحیح مطالعه و اعمال گردد بعنوان نمونه مصرف آب در یک محصول استراتژیک مورد حمایت دولت و مردم مثل گندم در ایران به ازاء 1500 لیتر آب مصرفی یک کیلوگندم بدست می آید درصورتی که متوسط آن در جهان به ازاء 1000 لیتر آب 5/1 کیلوگندم می باشد حال اگر در ایران ضایعات گندم را در مراحل تولید، حمل و نقل و انبارداری ، فرآوری و فرهنگ مصرف نان را نیز به آن اضافه کنیم معلوم می گردد که به ازاء 1500 لیتر آب چه مقدار از گندم تولیدی مصرف واقعی دارد، در این صورت است که اگر این میزان با فرهنگ تولید و مصرف دیگر کشورها مقایسه شودمعني عظمت اصلاح الگوی مصرف در ایران بدست خواهد آمد.
4- کشورها و برنامه آب مجازی :
باتوجه به بحران شدید کمبود آب در سطح جهان بلاخص در سالهای اخیر مفهوم آب مجازی در بسیاری از کشورها برای برنامه ریزی و سیاستگذاری های کلان کشوری از اهمیت ویژه ای برخوردار گردیده است و چون آب بلحاظ حجم و قیمت ، امکان تجاری آن بلاخص در بخش کشاورزی وجود ندارد، کشورهای کم آب و با جمعیت بالا بالاخره مجبور شده اند که در صادرات و واردات کالاهای خود براساس آب مجازی مصرفی آن کالاها تمهیدات مناسبی بکار گیرند و خود را از تولید محصولات پر مصرف آب که منجر به فشار بر منابع آبی آنها می گردد آزادو رها سازند، این بدان معنا است که محصولات وارداتی با مصرف آب مجازی بالا حداقل 20% آب حقیقی خود را نیز در بردارند،لذا خیلی از کشورهای کم آب می توانند واردات خود را براساس محصولاتی که بیشترین مصرف آب مجازی را دارند تنظیم و در مقابل برتولید محصولاتی که مصرف آب مجازی کمتری دارند تاکید و نسبت به صدور آنها اقدام نمایند پس می توان به این نکته توجه نمود که کشورها می توانند به جای تقسیم آب و تشدید بحران و همراهی با آنها از سیاست تقسیم منافع حاصل از آب پیروی نمایند.
5-برخی راهکارها درمديريت مصرف بهینه آب :
مشکلات حاصل از کمبود آب و طرح آب مجازی دولت مردان را وادار خواهدكردکه با احساس مسئولیت بیشتری برای مصرف آب برنامه ریزی کنند که بنظر می رسد اولین قدم مشارکت دادن مردم در صرفه جویی آب مهمترین آن باشد با این وصف تصمیم گیری در مدیریت منابع و مصرف آب در ایران به حوزه های مدیریتی مختلفي ارتباط دارد كه هر كدام گسترده گی و پیچیدگی خاص و بعضاً نا همگنی را دارندبر اين اساس عزم راسخ و توان بالا برای ارائه برنامه های منسجم علمی و کاربردی در سطح کلان شود احساس می گردد.
سايرراهکارهای پیشنهادی :
1-برقراری آموزشهای عمومی و انبوهی در زمینه اصلاح فرهنگ رژیم مصرف آب
2-تصویب قوانین ضروري و کاربردآن در سطح کشور در زمینه:
الف : هدفمند نمودن یا رانه آب
ب : توسعه روشهای بهینه کردن مصرف آب
ج : اعمال مدیریت خشکسالی در نواحی مستعد
د: مدیریت آمار و اطلاعات مصرف آب
هـ : برنامه ریزی آب کشاورزی و صنعتی براساس آمایش سرزمین
و: اعمال قانون بر کنترل کیفیت آبها بطور شفاف در بخش دولتی و آزاد
3-کاهش تلفات فیزیکی آب از محل استحصال تا محل مصرف ، با اصلاح تاسیسات آبرسانی و آبیاری
4-گسترش فرهنگ مصرف آب در راستای توسعه پایداری
5-در آمد ناشی از هدفمند سازی یارانه آبها ، در بخش اصلاح و بهبود تجهیزات آبرسانی و آبیاری و دیگر امور زیربنایی که جنبه عمومی و ملی دارند هزينه شود.
منبع: اتاق فكر سازمان ، غلامحسين نصوحي
| بازدید : 1757 | 22 آذر 1393 ساعت 12:14 ب.ظ |
درحال بارگزاری
درحال بارگزاری
درحال بارگزاری